Afrika doňuz gyzzyrmasy we Gündogar Afrikanyň çekirtge keseli synagdan soň, täze täç pnewmoniýa epidemiýasy dünýädäki azyk bahasyny we üpjünçilik krizisini ýokarlandyrýar we üpjünçilik zynjyrynyň hemişelik üýtgemegine kömek edip biler.
Täze täç pnewmoniýasy sebäpli ýüze çykýan işçileriň köpelmegi, üpjünçilik zynjyrynyň kesilmegi we ykdysady ýapmak çäreleri global azyk üpjünçiligine ýaramaz täsir eder.Käbir hökümetleriň içerki islegi kanagatlandyrmak üçin galla eksportyny çäklendirmek baradaky çäreleri ýagdaýy hasam erbetleşdirip biler.
Globallaşma pikir merkezi (CCG) tarapyndan gurnalan onlaýn seminarda Aziýanyň Azyk senagaty birleşiginiň (FIA) ýerine ýetiriji direktory Mäti Kowaç, Hytaý Business News habar gullugynyň habarçysyna üpjünçilik zynjyrynyň gysga möhletli meselesiniň sarp edijileri satyn almakdygyny aýtdy. endikleri.Üýtgeşmeler adaty naharhana pudagyna täsir etdi;uzak möhletde iri azyk kompaniýalary merkezleşdirilmedik önümçiligi amala aşyryp bilerler.
Iň garyp ýurtlara iň agyr zarba urulýar
Bütindünýä banky tarapyndan ýakynda ýaýradylan maglumatlara görä, täze täç pnewmoniýa pandemiýasyndan iň köp täsir eden 50 ýurt dünýädäki azyk eksportynyň ortaça 66% -ini tutýar.Temmäki ýaly güýmenje ekinleriniň paýy 38% -den, haýwan we ösümlik ýaglary, täze miweler we etler üçin 75% -e çenli.Mekgejöwen, bugdaý we tüwi ýaly esasy iýmitleriň eksporty hem bu ýurtlara gaty baglydyr.
Singleeke-täk agdyklyk edýän ekin öndürýän ýurtlar hem epidemiýanyň agyr täsirine duçar bolýarlar.Mysal üçin, Belgiýa dünýäniň esasy kartoşka eksport edijilerinden biridir.Gabaw sebäpli Belgiýa diňe bir ýerli restoranlaryň ýapylmagy sebäpli satuwyny ýitirmän, eýsem gabaw sebäpli beýleki Europeanewropa ýurtlaryna satuwy hem bes edildi.Gana dünýädäki iň uly kakao eksport edijilerinden biridir.Adamlar epidemiýa wagtynda şokoladyň ýerine zerur zatlary satyn almaga ünsi jemlänlerinde, ýurt tutuş Europeanewropa we Aziýa bazarlaryny ýitirdi.
Bütindünýä bankynyň uly ykdysatçysy Mişel Ruta we beýlekiler hasabatda işçileriň keseliniň we sosial aralykdaky islegiň köp zähmet talap edýän oba hojalyk önümleriniň üpjünçiligine proporsional täsir etjekdigini, bu hadysadan soň biriniň çärýekde global azyk eksporty bilen üpjün ediljekdigini aýtdylar 6% -den 20% -e çenli azalmagy mümkin we tüwi, bugdaý we kartoşka ýaly köp sanly esasy iýmitleriň eksport üpjünçiligi 15% -den gowrak azalmagy mümkin.
Unionewropa Bileleşigi Uniwersitet Instituty (EUI), Global Söwda duýduryşy (GTA) we Bütindünýä bankynyň gözegçiligine görä, aprel aýynyň ahyryna 20-den gowrak ýurt we sebit azyk eksportyna käbir çäklendirmeler girizdi.Mysal üçin, Russiýa we Gazagystan dänelere degişli eksport çäklendirmelerini, Hindistan we Wýetnam tüwi üçin degişli eksport çäklendirmelerini girizdi.Şol bir wagtyň özünde käbir ýurtlar azyk saklamak üçin importy çaltlaşdyrýarlar.Mysal üçin, Filippinler tüwi, Müsür bolsa bugdaý saklaýar.
Täze täç pnewmoniýa epidemiýasynyň täsiri sebäpli azyk önümleriniň bahasynyň ýokarlanmagy bilen, hökümet içerki bahalary durnuklaşdyrmak üçin söwda syýasatlaryny ulanmaga meýilli bolup biler.Iýmit goragynyň bu görnüşi, iň ejiz toparlara ýeňillik bermek üçin gowy usul ýaly bolup görünýär, ýöne köp hökümetleriň şol bir wagtyň özünde durmuşa geçirilmegi, 2010-2011-nji ýyllardaky ýaly dünýädäki azyk önümleriniň bahasynyň ýokarlanmagyna sebäp bolup biler.Bütindünýä bankynyň hasaplamalaryna görä, epidemiýanyň doly ýaýramagyndan soňky çärýekde eksport çäklendirmeleriniň ýokarlanmagy dünýä azyk eksportynyň ortaça 40,1% peselmegine, global azyk bahalarynyň ortaça 12,9 ýokarlanmagyna sebäp bolar. %.Balyk, süle, gök önüm we bugdaýyň esasy bahalary 25% ýa-da ondanam ýokarlanar.
Bu ýaramaz täsirleri esasan iň garyp ýurtlar çeker.Bütindünýä ykdysady forumynyň maglumatlaryna görä, iň garyp ýurtlarda azyk sarp edilişiniň 40% -60% -ini emele getirýär, bu ösen ýurtlaryňkydan 5-6 esse köp.Nomura Gymmatly kagyzlaryň azyk gowşaklygy indeksi, azyk bahalarynyň uly üýtgemeginiň töwekgelçiligine baglylykda 110 ýurt we sebitde durýar.Iň soňky maglumatlar azyk önümleriniň bahasynyň yzygiderli ýokarlanmagy üçin iň gowşak 50 ýurt we sebitiň hemmesiniň diýen ýaly dünýä ilatynyň bäşden üç bölegini tutýan ösýän ykdysadyýetdigini görkezýär.Şolaryň arasynda azyk importyna bil baglaýan ýurtlaryň arasynda Täjigistan, Azerbaýjan, Müsür, Yemenemen we Kuba bar.Bu ýurtlarda azyk önümleriniň ortaça bahasy 15% ýokarlanyp, 25,9% -e çenli ýokarlanar.Galla önümleri barada aýdylanda bolsa, azyk importyna garaşly ösýän we iň ösen ýurtlarda bahanyň ýokarlanmagy 35,7% -e ýeter.
“Global azyk ulgamyna kynçylyk döredýän köp faktor bar.Häzirki epidemiýadan başga-da howanyň üýtgemegi we beýleki sebäpler bar.Bu kynçylyk bilen iş salyşanyňyzda dürli syýasat kombinasiýalaryny kabul etmek möhümdir diýip pikir edýärin. "Halkara azyk syýasaty gözleg institutynyň müdiri anohan Swinnen CBN reportersurnalistlerine bir satyn alyş çeşmesine garaşlylygy azaltmagyň möhümdigini aýtdy.“Diýmek, esasy azyk önümleriniň diňe bir bölegini bir ýurtdan alsaňyz, bu üpjünçilik zynjyry we eltip bermek howp astyndadyr.Şol sebäpli dürli ýerlerden çeşmelere maýa goýum bukjasyny gurmak has gowy strategiýa."Ol aýtdy.
Üpjünçilik zynjyryny nädip diwersifikasiýa etmeli
Aprel aýynda ABŞ-da işçileriň işiň tassyklan birnäçe gyrgynçylygy ýapylmaga mejbur edildi.Doňuz etiniň üpjünçiliginiň 25% azalmagynyň gönüden-göni täsirinden başga-da, mekgejöweniň iýmitine bolan aladalar ýaly gytaklaýyn täsirleri hem döretdi.ABŞ-nyň Oba hojalygy ministrligi tarapyndan ýaýradylan “Bütindünýä oba hojalygy üpjünçiligi we isleg çaklamasy hasabaty” 2019-2020-nji ýyllarda ulanylýan iýmit mukdarynyň ABŞ-daky içerki mekgejöwen isleginiň 46 göterimini tutup biljekdigini görkezýär.
“Täze täç pnewmoniýa epidemiýasy sebäpli zawodyň ýapylmagy uly kynçylyk.Diňe birnäçe gün ýapyk bolsa, zawod ýitgilerine gözegçilik edip biler.Şeýle-de bolsa, önümçiligiň uzak möhletleýin togtadylmagy diňe bir prosessorlary passiw etmek bilen çäklenmän, üpjün edijileri hem bulam-bujarlyga öwürýär. ”Rabobankyň haýwan belok pudagynyň uly analitigi Kristin MakKracken aýtdy.
Täze täç pnewmoniýasynyň duýdansyz ýüze çykmagy, global azyk üpjünçiligi zynjyryna birnäçe çylşyrymly täsir etdi.ABŞ-da et zawodlarynyň işinden başlap, Hindistanda miwe we gök önümleri ýygnamaga çenli serhetaşa syýahat çäklendirmeleri daýhanlaryň adaty möwsümleýin önümçilik siklini hem bozdy.“The Economist” -iň habaryna görä, hasyl almak üçin ABŞ we Europeewropa her ýyl Meksikadan, Demirgazyk Afrikadan we Gündogar Europeewropadan 1 milliondan gowrak immigrant işçisine mätäç, ýöne indi zähmet ýetmezçiligi meselesi barha aýdyňlaşýar.
Oba hojalyk önümleriniň gaýtadan işleýän zawodlara we bazarlara daşalmagy has kynlaşdygyça, köp sanly ferma gaýtadan işleýän zawodlara iberilip bilinmeýän süýt we täze iýmitleri taşlamaly ýa-da ýok etmeli bolýar.ABŞ-da senagat söwda topary bolan Oba hojalyk önümleri marketing birleşigi (PMA) 5 milliard dollardan gowrak täze miwe we gök önümleriň biderek sarp edilendigini we käbir süýt zawodlarynyň müňlerçe gallon süýt taşlandygyny aýtdy.
Dünýädäki iň uly azyk we içgi kompaniýalarynyň biri bolan “Unilever R&D” -iň ýerine ýetiriji wise-prezidenti Karla Hilhorst CBN reportersurnalistlerine üpjünçilik zynjyrynyň has köp bolmalydygyny aýtdy.
"Biz has köp bollygy we diwersifikasiýany öňe sürmeli bolarys, sebäbi indi sarp edişimiz we önümçiligimiz çäkli saýlawlara garaşly."Silhorst: “rawhli çig malymyzda diňe bir önümçilik bazasy barmy?, Näçe üpjün ediji bar, çig mal nirede öndürilýär we çig mal öndürilýän ýerlerde has ýokary töwekgelçilik barmy?Bu meselelerden başlap, henizem köp iş etmeli ".
Kowaç CBN reportersurnalistlerine gysga wagtyň içinde azyk üpjünçiligi zynjyrynyň täze täç pnewmoniýa epidemiýasy bilen üýtgedilmeginiň adaty azyk we içgi senagatyna ep-esli derejede täsir eden onlaýn azyk önümleriniň çaltlaşdyrylmagynda öz beýanyny tapýandygyny aýtdy.
Mysal üçin, “Makdonalds” çalt nahar zynjyry markasy Europeewropada satuwy takmynan 70% azaldy, esasy bölek satyjylar gaýtadan paýladylar, Amazonyň azyk elektron söwda üpjünçiligi kuwwaty 60%, Wal-Mart bolsa 150,000 artdy.
Uzak möhletde Kowaç: “Kärhanalar geljekde has merkezleşdirilmedik önüm gözläp bilerler.Birnäçe zawodly uly kärhana belli bir zawoda aýratyn garaşlylygyny azaldyp biler.Önümiňiz bir ýurtda jemlenen bolsa, baý üpjün edijiler ýa-da müşderiler ýaly diwersifikasiýany göz öňünde tutup bilersiňiz. "
“Maýa goýmak isleýän azyk gaýtadan işleýän kompaniýalary awtomatlaşdyrmagyň tizliginiň ýokarlanjakdygyna ynanýaryn.Elbetde, bu döwürde maýa goýumlarynyň köpelmegi öndürijilige täsir eder, ýöne 2008-nji ýyla (käbir ýurtlarda azyk eksportynyň çäklendirilmegi sebäpli berilýän üpjünçilik) krizis ýüze çykan halatynda göz aýlasaňyz, şol azyk we içgi kompaniýalary maýa goýmak isleýänler satuwyň ösüşini ýa-da iň bolmanda maýa goýmadyk kompaniýalardan has gowy gören bolmaly. "Kowaç CBN habarçysyna aýtdy.
Iş wagty: Mart-06-2021